Ομιλία Κλέλιας Πετρίδου, Υπεύθυνη Γραφείου Σχεδιασμού ΑμεΑ

Ομιλία Κλέλιας Πετρίδου,

Υπεύθυνης Γραφείου Σχεδιασμού ΑμεΑ

Κυρίες και κύριοι, αγαπητοί συνάδελφοι, σας καλωσορίζω στο δεύτερο μέρος της Ημερίδας «Προσβάσιμες πόλεις», μιας εκδήλωσης που γίνεται σε πείσμα των καιρών, με το χαρακτηριστικό πείσμα της ΤΕΔΕΑ και της φίλης μου Αγάθης.

Είμαι η… Υπεύθυνη του Γταφείου Σχεδιασμού για τα ΑμεΑ του ΥΣΕ

Το Γραφείο Σχεδιασμού για τα Άτομα με Αναπηρία (ΑμεΑ) του Υπουργείου Συγκοινωνιών και Έργων ιδρύθηκε το 2002 κι έχει σαν στόχο την εξάλειψη των εμποδίων στο δομημένο περιβάλλον, που αποτελούν και τον κύριο φραγμό στην επανένταξη των ΑμεΑ στην καθημερινή ζωή.

Ο ρόλος του Γραφείου είναι συμβουλευτικός...

Το Γραφείο παρεμβαίνει είτε στο στάδιο του σχεδιασμού, είτε στο στάδιο της κατασκευής, ή της συντήρησης, ώστε οι προδιαγραφές να τηρούνται αυστηρά και να επιλύονται προβλήματα που προκύπτουν σε θέματα πρόσβασης.

Στα 10 χρόνια της λειτουργίας του, το Γραφείο ΑμεΑ έχει δημιουργήσει έναν ιστό ενημέρωσης και παρέμβασης για θέματα αναπηρίας με αποτέλεσμα την ευαισθητοποίηση όλων των εμπλεκόμενων και την αναγωγή της πρόσβασης και ενσωμάτωσης των ΑμεΑ σε θέμα προτεραιότητας για όλες τις Υπηρεσίες.

Ως υπεύθυνη του Γραφείου αυτού, 10 χρόνια τώρα, θα μπορούσα να σας περιγράψω μια ιδανική εικόνα του μοναχικού αυτού, ΜΗ ΘΕΣΜΟΘΕΤΗΜΟΝΟΥ γραφείου Σχεδιασμού για τα ΑμεΑ, που το Υπουργείο Συγκοινωνιών και Έργων, ανέχεται ακόμη στους κόλπους του με συμβόλαιο παροχής υπηρεσιών…

Η ΜΟΝΑΔΙΚΗ Υπηρεσία στην Κρατική Υπηρεσία που ασχολείται με την Προσβασιμότητα των ΑμεΑ και συμμετέχει σε ότι την αφορά. Εγώ, η καρέκλα μου η Ππινού και η Τουσιάρι, η προσωπική βοηθός μου, είμαστε το δυναμικό του Γραφείου.

Εδώ και 5 χρόνια, η βάση του γραφείου μεταφέρθηκε στο σπίτι μου, και από εκεί διευθύνονται όλες οι επιχειρήσεις: βομβιστικές, τρομοκρατικές κλπ). Είτε πρόκειται για την προώθηση της νέας νομοθεσίας για την στάθμευση των ΑμεΑ, είτε για ακτιβιστική παρέμβαση για αναβάθμιση του χώρου των τηλεφωνητών ΑμεΑ στο νοσοκομείο. Κανονική συνομωσία…

Στη δική μου Ιθάκη όλα αυτά τα χρόνια και μακρύς ο δρόμος, ήταν, και γεμάτος περιπέτειες, γεμάτος γνώσεις. Και Λαιστρυγόνες συνάντησα και Κύκλωπες,  δόξα τω θεώ…

Ακόμη και Δεινόσαυρους συνάντησα αγκυλωμένους σε στεγανά, όπου δεν χωρά άλλο τι, παρά ο μέσος όρος της ανθρώπινης υπεροψίας:

«Γνωρίζουμε πόσοι είναι οι ανάπηροι; για να δούμε αν αξίζουν τον κόπο να προσαρμόσουμε κάποια κτίρια, δρόμους, να κάνουμε ότι μπορούμε γι’ αυτούς, μέσα στα πλαίσια βέβαια της λογικής… Η οικονομική επιβάρυνση είναι δυσβάστακτη… και το πολιτικό κόστος μεγάλο…

Ας το αναλάβουν άλλες κυβερνήσεις… κι από άλλες σε άλλες. οι κυβερνήσεις πέφτουνε μα η οληγορία μένει Κι όσο αργούμε να νοικοκυρευτούμε τόσο πιο δύσκολες μας φαίνονται οι αλλαγεεές.

Κυρίες και κύριοι, αγαπητοί συνάδελφοι,

Κανένας μας δεν έχει εκπαιδευτεί στο πανεπιστήμιο για τον σχεδιασμό που να διευκολύνει συγκεκριμένα τα άτομα με αναπηρία.

Η πρώτη επαφή που είχαμε στη χώρα μας, ήταν το 1999 με την ψήφιση  του Κανονισμού 61.Η του περί οδών και Οικοδομών.

Κι έτσι ξαφνικά, ρίχτηκαν οι αρχιτέκτονες χωρίς καμία ενημέρωση, καμιά κατάρτιση. Ήταν μια γκρίζα περίοδος με πολλά λάθη, αλλά κυρίως με μεγάλη άγνοια  και από την πλευρά των Μελετητών, αλλά και από την πλευρά της Τοπικής αυτοδιοίκησης. Η Πολεοδομία φέρθηκε έξυπνα… έβγαλε απ’ έξω την ουρά της δηλώνοντας ότι, ασχολείται μόνο με τον περί πολεοδομίας νόμο

Στο νέο Τοπικό Σχέδιο, δεν υπάρχει καμία νύξη, κανένας προγραμματισμός για πολιτική ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗΣ της προσβασιμότητας.  Ένα σχέδιο δράσης για την προσβασιμότητα μιας υφιστάμενης πόλης! αυτό κι αν είναι δουλειά της Πολεοδομίας! Ελπίζω τώρα που άλλαξε η Διεύθυνση του Τμήματος αυτού να προχωρήσει …

Τώρα, επιτέλους- προωθείται η ψήφιση νομοθεσίας που θα περιλαμβάνει πρότυπα σχεδιασμού με συγκεκριμένα νούμερα, σχέδια, διαστάσεις κλπ. Δεν ξέρω βέβαια τι θα απομείνει μετά την  επεξεργασία του Υπουργείου Εσωτερικών. Κόψε ο ένας, κόψε ο άλλος το πρότυπο σχεδιασμού φοβάμαι πως έχει απογυμνωθεί…

Κανένας όμως νόμος ή κανονισμός δεν μπορεί να δώσει την ουσία της αλυσίδας πρόσβασης. Όπως και δεν μπορεί και να την επιβάλει. Πάντα κάπου, σε κάποιο σημείο θα σταματά γιατί, δεν υπάρχουν συγκεκριμένα προγράμματα και σχέδια δράσης, που να περιγράφουν με  δεσμευτικά χρονοδιαγράμματα τις πολιτικές προσαρμογής των υφιστάμενων, γιατί απλά δεν υπάρχουν τέτοιες πολιτικές.

Θα πρέπει να αλλάξουμε τον τρόπο που σκεφτόμαστε πλέον τα νέα κτίρια, πεζοδρόμια και πλατείες, σε συνύπαρξη με τα υφιστάμενα. Το ύψος μειώνεται, γίνονται πιο γήινα, πιο ανθρώπινα, εξισώνουν τους ανθρώπους κάθε ηλικίας και φυσικής κατάστασης. ΔΕΝ ΑΡΚΕΙ να κανω ράμπες παντού στα πεζοδρόμια για να δκιανεύκονται άσκοπα τα ΑμεΑ. Θα πρέπει να φροντίσω ως Αρχή να υπάρξει παράλληλα προσαρμογη των εισόδων των καταστημάτων, αν μη τι άλλο για το καλό της αγοράς.

Σαν αρχιτέκτονες όμως, δεν πρέπει να περιμένουμε το κράτος να μας το επιβάλει. Έχουμε υποχρέωση να προνοήσουμε ώστε ο σχεδιασμός μας να ικανοποιεί τις ανάγκες μικρών και μεγάλων, νέων και ηλικιωμένων, αρτιμελών και ατόμων με αναπηρία.

Όμως στις σχολές αρχιτεκτονικής, τη δεκαετία του 80 ή του 90, δεν ασχολήθηκαν ποτέ με το πώς θα διακινηθεί μέσα στον χώρο ένα άτομο σε αναπηρικό καρότσι, ώστε να νιώθει άνετο κι ευτυχισμένο. Επί αιώνες των αιώνων όμως, άτομο σε καρότσι αναπηρικό κι ευτυχισμένο δε λογάται. Επί αιώνες των  αιώνων τα ΑμεΑ ζούσαν και συνεχίζουν να ζουν στην απομόνωση, άντε μετά να είσαι ευτυχισμένο ΑμεΑ..

.

Μας δυσκολεύει ακόμα να αγγίξουμε θέματα που έχουν μέσα τους αρρώστια, αναπηρία, αδυναμία. Επειδή υποσυνείδητα τα φοβόμαστε, τα απωθούμε, δεν τα αντιμετωπίζουμε. Ουσιαστικά τα θεωρούμε ξένα στοιχεία και ως μη υπάρχοντα.

Πρέπει να αποδεχτούμε ότι η αναπηρία, η ασθένεια, η αδυναμία λόγω ηλικίας ή εγκυμοσύνης, κλπ., είναι φαινόμενα που αποτελούν μέρος της καθημερινότητας του ανθρώπου. Κι εμείς ως Μελετητές δεν πρέπει να τα φοβόμαστε ή να τα αποφεύγουμε γιατί δεν  μάθαμε στις Σχολές μας να τα αντιμετωπίζουμε.

Στην Αρχιτεκτονική, ως επιστήμη, είναι αναπόσπαστο κομμάτι η πλήρης αντίληψη και κατανόηση των κινήσεων που απαιτούνται από τον χρήστη για οποιοδήποτε θέμα. Ενδεικτικά αναφέρω το παράδειγμα της νοικοκυράς-βασίλισσας μέσα στην κουζίνα της! Ο Αρχιτέκτονας οφείλει να μάθει και να κατανοήσει πώς μια νοικοκυρά κινείται στο χώρο της κουζίνας και αισθάνεται ευτυχισμένη σ΄ αυτόν, για να μπορέσει να τον σχεδιάσει σωστά.

Με τον ίδιο τρόπο πρέπει να αντιμετωπίσουν οι αρχιτέκτονες τα άτομα με διάφορες αναπηρίες. Τι θα μου πείτε θα κάτσω να διαβάσω πως βαδίζει ο καθένας που έχει πρόβλημα για να σχεδιάσω μια ράμπα; Γιατί όχι; Μόνο έτσι θα κατανοήσω ΓΙΑΤΙ  σχεδιάζω έτσι τη ράμπα

Στο φόλντερ του Σεμιναρίου θα βρείτε ένα «εγχειρίδιο γνωριμίας με τα ΑμεΑ». Ενας οδηγός βασισμένος κυρίως σε πληροφορίες της καλής φίλης Σόφης Χριστοφίδου υπεύθυνη για την εκπαίδευση του προσωπικού υου αεροδεομίου σε θέματα ΑμεΑ.

Όμως υπάρχει άλλος τρόπος ευαισθητοποίησης και επίγνωσης:

αναφέρω το παράδειγμα της Βρετανικής Νομοθεσίας για την προσβασιμότητα. Οι Άγγλοι, μέσα από το  Approved Document M, δίνουν ένα μάθημα πολιτισμού εκπαιδεύοντας τους Αρχιτέκτονες όχι μόνο σε τεχνικές προδιαγραφές, αλλά δίνοντας ταυτόχρονα τέτοιες πληροφορίες που να τους εξοικειώνουν με τους χρήστες ΑμεΑ, για συγκεκριμένα προβλήματα που τυχόν να αντιμετωπίζουν στη διακίνησή τους και παράλληλα να τους ευαισθητοποιούν, κτίζοντας έτσι μια νέα κουλτούρα. Γιατί έτσι κτίζονται αυτές οι αλλάγές κουλτούρας: mainstream σε όλα τα επίσημα έγγραφα.  Και μένουμε βέβαια να θαυμάζουμε εμείς οι «ιθαγενείς», την άνεση που έχουν οι πολιτισμένοι Αγγλοσάξονες απέναντι στα ΑμεΑ!

Ερχόμαστε πίσω στη Μακαρίαν νήσον.

Μόνο όσοι έχουν μικρά παιδιά αρχίζουν να υποψιάζονται τι σημαίνει προσβασιμότητα και ποιο πάνω κάτω είναι το πρόβλημά της.  

Όμως αγαπημένοι μου, δεν είναι ανάγκη να κάνετε σώνει και καλά παιδάκια, ούτε να αρρωστήσετε, ούτε να σπάσετε το πόδι σας, ούτε  φυσικά να γεράσετε για να αντιληφθείτε την ανθρώπινη ανάγκη για μια συνεχή και απρόσκοπτη πορεία, μέσα από μια  αλυσίδα πρόσβασης χωρίς διακοπές και αδύνατους κρίκους.

Εσείς όλοι φίλοι και συνάδελφοι, που νιώσατε την ανάγκη να έρθετε σήμερα μέχρι εδώ,  , μπορείτε να είστε οι πρεσβευτές της νέας κουλτούρας. Έχετε τη δύναμη να σχεδιάσετε σωστά χωρίς να χρειάζεται να περιμένετε να ψηφιστούν αναλυτικές προδιαγραφές και κανονισμοί. Εξυπηρετήστε με τη δουλειά σας την ανθρώπινη αδυναμία, όχι τον μέσο όρο της ανθρώπινης βλακείας…

Το Γραφείο Σχεδιασμού για τα ΑμεΑ είναι πάντα στη διάθεσή σας για οποιαδήποτε πληροφορία. Έχω ανεβάσει στο διαδίκτυο blogs με διάφορες πληροφορίες και χαίρομαι, γιατί έχουν ψηλή επισκεψημοτητα. Όμως μπορείτε να έρθετε και στο κουζινογραφείο μου, μιας και εργάζομαι από το σπίτι, για να τα πούμε από κοντά.

Σας Ευχαριστώ από καρδιάς

Καλή συνέχεια